Sáng nay gà 9/3/2024, tại thị trấn Con Cuông diễn ra sự kiện vô cùng trọng đại và là niềm tự hào của người dân huyện Con Cuông, đó là lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh đền Khe Sặt.

Ngay từ sáng sớm, người dân và du khách thập phương đã có mặt rất đông để đón xem sự kiện quan trọng này bởi lễ đón bằng công nhận cấp tỉnh đền Khe Sặt thờ ngài Uy Minh Vương Lý Nhật Quang tại khối 6 thị trấn Con Cuông. Đây được xem là lễ hội lớn lần đầu tiên dịp đầu xuân năm 2024. Tham dự buổi lễ đón nhận có các đồng chí  Phạm Trọng Hoàng - UV BTV - Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra tỉnh ủy, đồng chí Bùi Đình Long- UV BCH Đảng bộ tỉnh- PCT .UBND tỉnh; Sở Văn hoá và Thể thao; Ban quản lý Di tích tỉnh Nghệ An. Các đồng chí trong BTV huyện ủy- HĐND-UBND-UBMTTQ huyện Con Cuông, đại diện lãnh đạo ủy ban nhân dân các huyện Kì Sơn, Tương Dương, Anh Sơn, Đô Lương, UBND xã Bồi Sơn huyện Đô Lương, Ban quản lý di tích đền Quả Sơn huyện Đô Lương.

          Sau phần rước bằng là màn sử thi dài 30 phút hoành tráng, đầu tư công phu với sự tham gia đông đảo của các diễn viên quần chúng tái hiện lại những công lao đóng góp rất lớn của Ngài uy Minh Vương Lý Nhật Quang- là vị hoàng tử thứ 8 của vua Lý Thái Tổ, sinh năm Mậu Tý (988), tại Kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình ngày nay). Ông là người tinh thông kinh sách, văn võ toàn tài. Năm 1039, Ông được vua Lý Thái Tông cử vào Nghệ An lo việc thu thuế. Năm 1041, Ông được bổ làm Tri châu Nghệ An và được ban tước Uy Minh hầu. Từ đây, sự nghiệp của Uy Minh Vương- Lý Nhật Quang thực sự gắn bó với mảnh đất và con người xứ Nghệ, vùng đất phên dậu và là trọng trấn phía Nam của tổ quốc. Trong 16 năm làm Tri châu Nghệ An (1041 - 1057), Uy Minh Vương -Lý Nhật Quang đã có nhiều cống hiến to lớn cho mảnh đất xứ Nghệ trên các lĩnh vực chính trị, xã hội, kinh tế, quân sự...Đặc biệt, với Nhân dân vùng Cự Đồn ( Con Cuông ngày nay) Uy Minh Vương -Lý Nhật Quang đã quan tâm, chú trọng thực hiện nhiều biện pháp, làm “thay da đổi thịt” cả một vùng đất. Đó là công lao khai hoang, lập làng. Những dấu vết lịch sử còn lại cho thấy, ngoài vùng Khe Diêm, nhiều nơi trên địa bàn này cũng được khai phá như vùng Khe Choăng (nay thuộc xã Châu Khê), Khe Thơi (nay thuộc xã Lạng Khê)...

          Lý Nhật Quang đã cho mở hai con đường, trong đó, con đường thứ hai khởi đầu từ Đô Lương men theo sông Lam, qua Anh Sơn, Cự Đồn, Hội Nguyên lên tận Mường Mật ở Tương Dương và Kỳ Sơn đến giáp Ai Lao. Con đường này chạy qua Con Cuông khoảng 30km góp phần phát triển kinh tế, xã hội, tạo điều kiện cho việc đi lại, trao đổi vật phẩm giữa nhân dân miền núi với miền xuôi. Song song với việc khai hoang mở đất, lập làng, xây dựng và phát triển kinh tế ở mảnh đất Cự Đồn nói riêng và miền biên viễn phía Tây Nghệ An nói chung, Uy minh Vương- Lý Nhật Quang còn chú trọng đến công tác đảm bảo an ninh quốc phòng. Tại Khe Diêm (nay thuộc xã Bồng Khê), ông bố trí một đồn binh lính bảo vệ Cửa Luỹ để Nhân dân yên tâm khai hoang, sản xuất, mỗi lần bị giặc ngoại bang xâm lấn, ông đều huy động các lực lượng, thân chinh cầm quân đi đánh dẹp. Ở vùng Con Cuông, Anh Sơn, Tương Dương còn lưu truyền nhiều câu chuyện ly kỳ về ông.

Để tưởng nhớ công lao to lớn của Uy Minh vương Lý Nhật Quang, Nhân dân nhiều nơi trên địa bàn Con Cuông và vùng phụ cận lập đền thờ, tôn ông làm Thành hoàng làng, tại đền Khe Sặt còn thờ Đông Chinh vương, Dực Thánh vương, Bản cảnh thành hoàng, mẫu Tứ phủ và một số vị Phật.

Đền Khe Sặt được xây dựng từ hàng trăm năm trước gồm 2 tòa Bái đường và Hậu cung, ngoài ra còn có cổng, lầu Quan Văn, lầu Quan Võ.., đến khoảng những năm 60 của thế kỉ XX, đền bị hoang phế. Năm 2012, Nhân dân thập phương đã công đức tiền của, công sức để khôi phục lại Hậu cung và đến năm 2017 tiếp tục khôi phục Bái đường. Tại buổi lễ, UBND tỉnh đã công bố quyết định công nhận đền Khe Sặt là Di tích lịch sử cấp tỉnh. Tổ chức đánh trống phát động lễ an vị bằng vào di tích đền và lễ dâng hương dâng hoa báo công lên ngài Uy Minh Vương Lý Nhật Quang. Sau phần lễ là phần hội với các giải thể thao bóng chuyền nam và các trò chơi dân gian như bắn nỏ, ném còn, đẩy gậy…

Lễ đón nhận bằng di tích lịch sử cấp tỉnh đối với đền Khe Sặt tại thị trấn Con Cuông là cơ sở để huyện Con Cuông tiếp tục bảo vệ, phát huy thêm các giá trị di tích, di sản văn hóa từ đó có nhiều hoạt động cho lễ hội Đền Khe Sặt hàng năm. Cùng với di tích lịch sử quốc gia Bia Ma Nhai, di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia Nhà Cụ Vi Văn Khang, chứng tích Thành Trà Lân trong đại thắng của Nghĩa quân Lê Lợi làm nên “Miền Trà Lân trúc chẻ, tro bay” cùng với những danh thắng nổi tiếng như Thác Khe Kèm, Khe nước mọc...sẽ là một điểm đến hấp dẫn đối du khách thập phương khi đến với Con Cuông.

Tường Vi- Lữ Thân- Quang Huy